Ηλίαση και θερμοπληξία· όλα όσα πρέπει να ξέρετε για να μείνετε προστατευμένοι

Ο ανθρώπινος οργανισμός έχει τη δυνατότητα να διατηρεί σταθερή την εσωτερική του θερμοκρασία, μέσω των θερμορυθμιστικών μηχανισμών που εδράζονται στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Η δυνατότητα αυτή επιτρέπει στον άνθρωπο να ζει σε περιβάλλοντα με μεγάλες διακυμάνσεις στην εξωτερική θερμοκρασία (π.χ. στους πόλους αλλά και στον ισημερινό). Ωστόσο, υπό συγκεκριμένες συνθήκες, είναι δυνατό να διαταραχθεί η ικανότητα του οργανισμού να ρυθμίζει την εσωτερική του θερμοκρασία, οδηγώντας (μεταξύ άλλων) σε περιστατικά ηλίασης ή θερμοπληξίας, ιδιαίτερα κατά τους θερινούς μήνες. Οι δύο αυτές κλινικές καταστάσεις παρουσιάζουν μεταξύ τους ομοιότητες, ωστόσο διακρίνονται και από θεμελιώδεις διαφορές.

Τι είναι η ηλίαση και ποια τα συμπτώματά της;

Με τον όρο «ηλίαση» περιγράφεται η παθολογική κατάσταση που προκαλείται από την παρατεταμένη έκθεση του κεφαλιού και του αυχένα στην ηλιακή ακτινοβολία χωρίς κάλυμμα, ειδικά κατά τις θερμές ώρες της ημέρας. Εμφανίζεται όταν η ηλιακή ακτινοβολία είναι έντονη, άμεση και κάθετη, δηλαδή τις μεσημβρινές ώρες, και οφείλεται στην ευαισθησία του ανθρώπινου εγκεφάλου απέναντι στη θερμότητα και στον ερεθισμό των μηνίγγων. Τα πιο κοινά συμπτώματα της ηλίασης είναι:

• Ερυθρό και ζεστό δέρμα στο πρόσωπο
• Ταχυκαρδία
• Πονοκέφαλος, αδυναμία, ναυτία, ίλιγγος, παραισθήσεις, παραλήρημα
• Έξαψη, εμετοί

Θερμοπληξία: Είδη & Συμπτώματα

H «θερμοπληξία» ανήκει στην κατηγορία των θερμικών κακώσεων και αναγνωρίζει δυο κλινικές μορφές, την κλασική θερμοπληξία και τη θερμοπληξία λόγω άσκησης. Η κλασική θερμοπληξία πλήττει κατά κύριο λόγο ηλικιωμένα άτομα ή πάσχοντες από καρδιαγγειακές παθήσεις. Ως βασικό αίτιο κρίνεται η έκθεση ατόμων που δεν έχουν επαρκείς μηχανισμούς θερμορύθμισης και προσαρμοστικότητας σε ακραία υψηλές θερμοκρασίες για μερικές ημέρες. Από την άλλη, η θερμοπληξία λόγω άσκησης εμφανίζεται κατά κύριο λόγο σε άτομα που αθλούνται ή εργάζονται κάτω από υπερβολικά υψηλές περιβαλλοντικές θερμοκρασίες, σε συνδυασμό μάλιστα με υψηλό ποσοστό ατμοσφαιρικής υγρασίας. Ως συμπτώματα αναγνωρίζονται μεταξύ άλλων:

• Δυνατός πονοκέφαλος ή σκοτοδίνη
• Ατονία, τάση για λιποθυμία και πτώση της αρτηριακής πίεσης
• Δέρμα καυτό, ερυθρό και ξηρό
• Ναυτία, εμετοί, ταχύπνοια και ταχυκαρδία
• Πυρετός με ή χωρίς την εκδήλωση σπασμών
• Απουσία εφίδρωσης (ανιδρωσία)
• Απώλεια αισθήσεων (σοκ)

Πρόληψη & Αντιμετώπιση

Όπως συμβαίνει στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν υπάρχει καλύτερη θεραπεία από την πρόληψη. Για τον λόγο αυτό, ειδικά το καλοκαίρι και απαραίτητα σε περιόδους καύσωνα, συνίσταται η αυξημένη πρόσληψη υγρών (νερό, φυσικοί χυμοί φρούτων) και η κατανάλωση μικρών και ελαφριών γευμάτων. Επιπλέον, ενδείκνυται η αποφυγή της παρατεταμένης και ανώφελης έκθεσης στον ήλιο, κυρίως κατά τις μεσημβρινές ώρες, αλλά και η αποχή από βαριά σωματική εργασία ή άσκηση, ιδιαίτερα σε χώρους με υψηλή θερμοκρασία, άπνοια και μεγάλη υγρασία. Προτιμούμε πάντα σκιερά και δροσερά μέρη, ντυνόμαστε με ελαφρά, άνετα και ανοιχτόχρωμα ρούχα, φοράμε καπέλο και αντηλιακή κρέμα με υψηλό δείκτη προστασίας.

Αν παρόλα αυτά βρεθούμε αντιμέτωποι με κάποιο περιστατικό ηλίασης ή θερμοπληξίας, θα πρέπει να μεταφέρουμε άμεσα τον πάσχοντα σε ένα δροσερό και σκιερό σημείο. Επιπλέον, μπορούμε να αφαιρέσουμε τυχόν βαριά ρούχα και να δροσίσουμε το κεφάλι, τον αυχένα και το στήθος του με νερό. Αν διατηρεί πλήρως τις αισθήσεις του και μπορεί να καταπιεί, καλό είναι να του χορηγήσουμε -τμηματικά- άφθονα υγρά. Απαγορεύεται, ωστόσο, η χορήγηση αλκοολούχων, καφέ και φαγητού. Τέλος, επικοινωνούμε με τον γιατρό μας και, εφόσον κρίνεται απαραίτητο, καλούμε το ασθενοφόρο για τη μεταφορά του πάσχοντος σε νοσοκομείο.