Digital detox: Πώς και γιατί να αποσυνδεθείτε για λίγο από την ψηφιακή «πραγματικότητα»

Από το πρώτο λεπτό που ξυπνάμε έως και τη στιγμή που κοιμόμαστε, οι οθόνες βρίσκονται συνεχώς μπροστά μας. Κινητά τηλέφωνα, υπολογιστές, tablets, laptops, τηλεοράσεις. Ειδοποιήσεις, likes, ειδήσεις, ενημερώσεις, video, ασταμάτητες συνομιλίες. Η καθημερινότητά μας διαμορφώνεται πλέον από την τεχνολογία.

Αλήθεια, πόσες φορές έχετε πιάσει τον εαυτό σας να «χαζεύει» στο κινητό χωρίς λόγο, πολλές φορές μάλιστα ενόσω βρίσκεστε σε παρέα; Έχετε νιώσει ποτέ υπερφόρτωση από την έκρηξη πληροφοριών, έπειτα από ώρες ασυναίσθητου και ανούσιου scrolling στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης; Μήπως το πρώτο που κάνετε το πρωί, αμέσως μόλις ξυπνήσετε και πριν καν σηκωθείτε από το κρεβάτι, είναι να κοιτάξετε το κινητό σας; Εάν η απάντηση είναι «ναι», τότε ένα digital detox, μια αποσύνδεση από την ψηφιακή πραγματικότητα, είναι μάλλον αναγκαία.

Πώς επηρεάζει η ψηφιακή «πραγματικότητα» την ψυχική μας υγεία;

Οι επιστημονικές μελέτες είναι αποκαλυπτικές. Η υπερβολική και αλόγιστη χρήση των κοινωνικών δικτύων σχετίζεται με αυξημένα ποσοστά άγχους, κατάθλιψη και χαμηλή αυτοεκτίμηση, κυρίως λόγω της σύγκρισης με τις «ιδανικές ζωές» που βλέπουμε στον ψηφιακό κόσμο. Από την άλλη, η συνεχής κατανάλωση πληροφοριών και περιεχομένου μειώνει τη συγκέντρωση και τη δημιουργικότητα, ενώ το multitasking μέσω οθονών μάς κρατά σε συνεχή υπερδιέγερση, δυσχεραίνοντας τη χαλάρωση ακόμη και στον ελεύθερο χρόνο. Τέλος, είναι γνωστό ότι το μπλε φως των οθονών διαταράσσει τον κιρκάδιο ρυθμό, οδηγώντας σε προβλήματα ύπνου και χρόνια κόπωση.

Τι είναι το digital detox και πού ωφελεί;

Με τον όρο digital detox αναφερόμαστε στην εκούσια και συνειδητή αποχή, για ένα συγκεκριμένο διάστημα, από τη χρήση ψηφιακών μέσων. Αυτό μπορεί να σημαίνει περιορισμός του χρόνου χρήσης κινητών ή υπολογιστών, ολιγοήμερη αποχή από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, απομάκρυνση από τις οθόνες τις βραδινές ώρες ή ακόμα ένα πλήρες τεχνολογικό διάλειμμα για 24 ώρες ή και παραπάνω. Φυσικά, στόχος δεν είναι να καταργήσουμε πλήρως την τεχνολογία, αλλά να τη χρησιμοποιήσουμε με μέτρο, επίγνωση και σκοπό.

Ένα μικρό digital detox μπορεί να προσφέρει σημαντικά οφέλη:

• Καλύτερος ύπνος: Ειδικά τις βραδινές ώρες, η αποσύνδεση από τις οθόνες θα βοηθήσει τον εγκέφαλο να χαλαρώσει.
• Μείωση άγχους: Λιγότερα ερεθίσματα σημαίνουν λιγότερη ψυχική πίεση.
• Βαθύτερη σύνδεση με τους ανθρώπους: Η αποσύνδεση από την ψηφιακή πραγματικότητα σημαίνει παρουσία, αυθεντική συζήτηση, ουσιαστική επαφή, σύνδεση με το πραγματικό.
• Επιστροφή στην απλότητα: Περπάτημα χωρίς να κοιτάμε το κινητό, καφές με παρέα χωρίς ανάγκη για scroll, διάβασμα χωρίς αποσπάσεις από την τηλεόραση.
• Ανάκτηση πολύτιμου χρόνου: Όταν μειώνεται ο χρόνος που καταναλώνεται στη χρήση οθονών, ξαφνικά «αυξάνεται» ο χρόνος για πράγματα που πραγματικά αγαπάμε και έχουμε ανάγκη.

Πώς να ξεκινήσετε το δικό σας προσωπικό digital detox

Δεν γίνεται, και ούτε χρειάζεται, να γίνετε από τη μία μέρα στην άλλη ο «ειδικός της αποσύνδεσης». Ξεκινήστε απλά:

• Καθορίστε όρια στη χρήση: Όχι κινητό στο κρεβάτι ή στο μπάνιο, αποχή από κοινωνικά δίκτυα 1 ώρα πριν τον ύπνο, ένα πρωινό χωρίς ειδοποιήσεις και μηνύματα.
• Προγραμματίστε digital-free στιγμές: Ένα απόγευμα Σαββάτου offline, κυριακάτικη βόλτα χωρίς το κινητό, βραδιές στο σπίτι με φίλους χωρίς τηλεόραση, σειρές, ταινίες.
• Επαναπροσδιορίστε τις ειδοποιήσεις: Απενεργοποιήστε τις ειδοποιήσεις από εφαρμογές που σας αποσπούν, διατηρώντας μόνο τα απαραίτητα (π.χ. απαραίτητα μηνύματα, κλήσεις, σημαντικά email).
• Γεμίστε το κενό δημιουργικά: Βρείτε εναλλακτικούς τρόπους διασκέδασης (π.χ. γυμναστική, διαλογισμός, σχέδιο, ημερολόγιο, περιποίηση φυτών, μουσική, χορός, κ.ά.).

Τι σας «εμποδίζει» να αποσυνδεθείτε;

Σε πολλούς, η ιδέα ενός digital detox προκαλεί άγχος. «Και αν χάσω κάτι σημαντικό;», «Εάν μου στείλουν κάτι στο οποίο θα πρέπει να απαντήσω;», «Μήπως φανώ περίεργος, αλλόκοτος ή αδιάφορος;».

Δεν χρειάζεται να το πολυσκέφτεστε.

Η αλήθεια είναι ότι τα περισσότερα πράγματα από αυτά που «φοβάστε» μπορούν να περιμένουν. Η ζωή δεν βρίσκεται μόνο στην οθόνη. Σε έναν κόσμο που μας θέλει διαρκώς διαθέσιμους, η αποσύνδεση είναι επιλογή για αυτοφροντίδα. Στο τέλος της ημέρας, το digital detox θα είναι ένα δώρο που θα κάνετε στον εαυτό σας για να ηρεμήσετε, να ακούσετε τις σκέψεις σας, να «κατεβάσετε ταχύτητα». Και μόλις τελειώσει το detox σας, ο ψηφιακός κόσμος θα είναι πάλι εκεί να σας περιμένει. Ίδιος και απαράλλαχτος.