Το «σύνδρομο του καλού παιδιού»: Τι είναι και πώς να το αποφύγετε (tips)!

Οι γονείς έχουν την ευγενή τάση να επαινούν τα παιδιά τους όταν συμπεριφέρονται «σωστά» ή όταν επιτυγχάνουν (π.χ. όταν μαθαίνουν να περπατούν, όταν δοκιμάζουν κάτι καινούργιο, όταν τρώνε όλο το φαγητό τους, όταν συμμορφώνονται με οδηγίες, κ.λπ.). Από την άλλη, σε μια προσπάθεια να θέσουν όρια και να διδάξουν βασικούς κανόνες συμπεριφοράς και ευγένειας, πολλές φορές τα νουθετούν, γεγονός που φυσικά είναι ιδιαίτερα υγιές, αναγκαίο και ωφέλιμο. Ωστόσο, εάν μαλώνουν διαρκώς και χωρίς ιδιαίτερο λόγο τα παιδιά, εάν είναι ιδιαίτερα αυστηροί ή απόμακροι, εάν καταφεύγουν συχνά στις τιμωρίες ως μέθοδο διαπαιδαγώγησης, τότε αυτά ενδέχεται να αναπτύξουν αισθήματα φόβου, ανασφάλειας, μειονεξίας και κατωτερότητας, οδηγώντας τα σε μια ατελείωτη προσπάθεια να είναι πάντα «τέλεια», προκειμένου να έχουν την αγάπη και την ασφάλεια που χρειάζονται από τους γονείς τους. Με αυτόν τον τρόπο, αναπτύσσεται το «σύνδρομο του καλού παιδιού», που μπορεί δυνάμει να αποτελέσει τροχοπέδη στην υγιή και ολοκληρωμένη ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών.

Τα χαρακτηριστικά του «καλού παιδιού»

Συνήθως, τα παιδιά που διακατέχονται από το «σύνδρομο του καλού παιδιού»:

• Προσπαθούν σκληρά να υλοποιήσουν τις επιθυμίες των γονιών τους.
• Δεν μπορούν να διαχωρίσουν και να συνδεθούν με τα δικά τους, προσωπικά συναισθήματα.
• Φοβούνται να ακολουθήσουν τα ένστικτά τους.
• Συμπεριφέρονται ως ενήλικες, αναλαμβάνοντας ρόλους και υποχρεώσεις που δεν συνάδουν με την ηλικία τους, επιζητώντας με αυτόν τον τρόπο τον έπαινο.
• Ενεργούν σχεδόν πάντοτε με τη σύμφωνη γνώμη των γονέων, εκδηλώνοντας απουσία αυθορμητισμού, ανεμελιάς και παιδικότητας.
• Αποφεύγουν να εκφράσουν τα αισθήματά τους ή τα «λάθη» τους, για να μην γίνουν δυσάρεστα.

Γίνεται φανερό ότι τα παιδιά που εμφανίζουν το «σύνδρομο του καλού παιδιού» προσπαθούν πολύ προκειμένου να είναι συνεχώς άψογα και να συμπεριφέρονται «σωστά», παραγνωρίζοντας τις δικές τους επιθυμίες. Όλη αυτή η προσπάθεια εδραιώνεται αργά, αλλά σταδιακά, γίνεται τρόπος ζωής και ενδέχεται να τα ακολουθεί και στην ενήλικη πια ζωή τους, οδηγώντας τα σε συνεχή παραμέληση των προσωπικών τους αναγκών και σε αδυναμία πλαισίωσης μιας ισχυρής, προσωπικής ταυτότητας.

Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί;

Οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι ο μόνος τρόπος να αποτραπεί ή να ξεπεραστεί το «σύνδρομο του καλού παιδιού» είναι να παροτρύνουν οι γονείς τα παιδιά:

Να εκφράζουν τη γνώμη τους: Πρέπει να γίνει από νωρίς κατανοητό στα παιδιά ότι είναι απολύτως αποδεκτό να διαφωνούν με τη γνώμη κάποιου άλλου και -αντίστοιχα- είναι απολύτως αποδεκτό να διαφωνούν οι άλλοι με τη δική τους γνώμη. Δεν χρειάζεται η διαφωνία να εκφράζεται με απότομο τρόπο ή με αγένεια. Ωστόσο, σε καμία περίπτωση δεν συνιστά προσβολή. Είναι όλοι ελεύθεροι να έχουν την άποψή τους, σύμφωνη ή αντίθετη, αρκεί να την εκφράζουν με σεβασμό και ευγένεια.

Να θέτουν όρια και να τα υπερασπίζονται: Δεν είναι όλοι οι άνθρωποι συμβατοί μεταξύ τους, ούτε σκέφτονται, πιστεύουν, αντιδρούν ή ζουν με τον ίδιο τρόπο. Αυτό σημαίνει ότι τα παιδιά δεν χρειάζεται να προσπαθούν να γίνουν αρεστά σε όλους. Πρέπει να μάθουν να εκφράζουν την αγάπη και τον σεβασμό τους, όπως ακριβώς θα πρέπει να εκφράζουν τη δυσαρέσκειά τους και να θέτουν όρια. Με αυτόν τον τρόπο, θα κερδίσουν τον σεβασμό των άλλων και θα χτίσουν την αυτοεκτίμησή τους.

Να δοκιμάζουν νέα πράγματα: Οι γονείς πρέπει να ενθαρρύνουν τα παιδιά να είναι ευέλικτα, τολμηρά και θαρραλέα. Οφείλουν να τα ωθήσουν να ανακαλύψουν τα ταλέντα τους, τις αδυναμίες τους και να τα παρακινούν να κάνουν βήματα, για να ξεπερνούν τους φόβους τους.

Να είναι ευγενικά με τον εαυτό τους: Πολλές φορές οι άνθρωποι γίνονται ιδιαίτερα επικριτικοί και αυστηροί με τον εαυτό τους. Αναμφίβολα, τα παιδιά πρέπει να μάθουν να αναγνωρίζουν τα λάθη τους και να αναλαμβάνουν τις ευθύνες και τις συνέπειες των πράξεών τους, ωστόσο είναι εξίσου σημαντικό να μάθουν να συμπεριφέρονται στον εαυτό τους, όπως ακριβώς θα συμπεριφέρονταν σε έναν αγαπημένο τους άνθρωπο. Δηλαδή, με κατανόηση, σεβασμό και αγάπη.